Prokuratorzy w Niemczech

Adwokat Niemcy Zakres usług Andreas Martin Kontakt

Prokuratorzy w Niemczech

1. Kształcenie w zawodzie prokuratora w Niemczech

Wykształcenie prawnicze niezbędne w celu zdobycia zawodu prokuratora rozpoczyna się podobnie jak w Polsce studiami prawniczymi. Studia trwają od 4 do 5 lat i kończą się egzaminem państwowym pierwszego stopnia, czym różnią się od studiów w Polsce. Następnym etapem jest dwuletnia aplikacja (bez egzaminu wstępnego) przebiegająca jednakowo w przypadku sędziów, adwokatów i prokuratorów.

2. Wizerunek i wynagrodzenie prokuratorów w Niemczech

W Niemczech zawód prokuratora cieszy się uznaniem wśród prawników, m.in. dlatego, że prokurator – przynajmniej na początku – zarabia znacznie więcej niż początkujący adwokat. Tylko najlepsi spośród tych, którzy pomyślnie zdali egzamin państwowy drugiego stopnia, zostaną powołani na prokuratorów. Przyjęcie do służby państwowej następuje na okres próbny 3 lat.

Po upływie tego okresu prokurator uzyskuje dożywotnio status urzędnika państwowego. Początkujący prokurator otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze rzędu 3.000 euro (grupa uposażenia R1). Miesięczne wynagrodzenie prokuratorów pełniących funkcje kierownicze waha się (w zależności od wieku i pozycji) pomiędzy 4.000 a 6.000 euro.

3. Struktura organizacyjna prokuratur w Niemczech i obowiązek stosowania się do odgórnych poleceń

Ustawowo pomiędzy sędziami a prokuratorami nie ma zależności hierarchicznej. Prokurator działa w sposób rzeczowo niezależny, jest jednak związany poleceniami prokuratora pełniącego wobec niego funkcję nadrzędną (np. prokuratora naczelnego). Znaczną część spraw powołani prokuratorzy prowadzą samodzielnie, oczywiście w oparciu o ogólne wytyczne.

Miarodajnym jest jednak stanowisko przełożonego (prokuratora naczelnego lub prokuratora generalnego/ministra sprawiedliwości). Odnośnie organizacji prokuratur w Niemczech należy wspomnieć, iż zgodnie z § 141 GWG (Ustawy o ustroju sądów) przy każdym sądzie powinna działać osobna prokuratura. W rzeczywistości jednak prokuratury utworzono prawie wyłącznie przy sądach krajowych. Obejmują one swoim zasięgiem działania zarówno dany sąd krajowy jak i sądy rejonowe działające w jego okręgu. Wyjątek stanowi Berlin oraz Frankfurt nad Menem, gdzie przy sądach rejonowych utworzone zostały odrębne prokuratury.

Prokuraturą o zasięgu ogólnokrajowym przy Trybunale Federalnym jest Prokuratura Federalna, której działalnością kieruje Federalny Prokurator Generalny.

4. Wzajemne relacje pomiędzy prokuraturami, sądami i adwokatami

W praktyce dzieje się z reguły tak, że podczas rozprawy głównej adwokaci mają przeciwko sobie zarówno sąd jak prokuratora. W większości przypadków nie uwidaczniają się na zewnątrz ścisłe relacje pomiędzy sędziami a prokuratorami. Podczas rozprawy głównej sędziowie krytykują także prokuratorów, na przykład jeżeli akt oskarżenia wykazuje wady bądź jeżeli prokurator zadaje świadkom niedopuszczalne pytania. Jednak ma to raczej miejsce sporadycznie. Sędziom zdecydowanie łatwiej przychodzi krytyka pod adresem adwokatów.

Daje się zaobserwować, że szczególnie u sędziów prowadzących sprawy karne zdolność okazywania dobrych manier często maleje wraz ze stażem zawodowym sędziego. Na niemieckiej sali sądowej ciałem dominującym jest bez wątpienia sąd. Krytyka osoby bądź pracy prokuratora na rozprawie jest raczej rzadkim zjawiskiem. Prokuratura ma obowiązek prowadzić śledztwo zarówno przeciwko jak i na korzyść oskarżonego, lecz często nasuwa się podejrzenie, że prokuratorzy wykonując swoją pracę koncentrują się na ustalaniu wyłącznie negatywnych okoliczności. Należy jednak również zaznaczyć, że w Niemczech ze względu na obciążenie prokuratury wielością spraw znaczna część postępowań przygotowawczych jest umarzana.

Jeżeli jednak dojdzie do rozprawy sądowej, perspektywa ulega diametralnej zmianie i wówczas prokuratura staje się tą stroną, która stara się nie dopuścić do umorzenia postępowania, o ile zależy to od jej decyzji. Sąd jest w większym stopniu skłonny zgodzić się na umorzenie postępowania, jeżeli istnieją przesłanki przemawiające za umorzeniem (gdy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego nie istnieje bądź istnieje jedynie nieznaczne podejrzenie o popełnienie czynu karalnego bądź wina oskarżonego jest niewielka). Jednak relacje pomiędzy adwokatami a prokuratorami nie wykazują większych negatywnych obciążeń. Zwykle nie stanowi problemu skontaktowanie się z prokuraturą w trakcie postępowania przygotowawczego. Dzwoniąc adwokat z reguły łączony jest bezpośrednio z prokuratorem, a rozmowa przebiega w rzeczowy sposób.

Gdy zostaje złożony wniosek o wgląd w akta sprawy, co ma miejsce prawie we wszystkich przypadkach, prokuratura po zakończeniu czynności dochodzeniowych przez policję przesyła akta sprawy do adwokata na adres jego kancelarii. Rzadko ma miejsce wgląd w akta sprawy na miejscu (czyli w prokuraturze). W przypadku umorzeń rzadko wymagana jest decyzja prokuratora naczelnego. W większości przypadków prokurator ma możliwość podjęcia samodzielnej decyzji w tym zakresie.

Problemem pod tym względem w Niemczech są jednak sprawy dotyczące przemycania ludzi oraz sprawy narkotykowe. W takich przypadkach prokuratura musi się trzymać jednoznacznych zaleceń zakazujących umorzenia postępowania bez podjęcia dalszych działań.

Rechtsanwalt Andreas Martin